#6: [23-Aug-13]

#5: [10-Sep-10]

#3: [09-Sep-07]

#2: [12-Oct-06]

#1: [31-Aug-04]

Polski

08-Oct-2010 --

Between 2nd and 3rd confluence visit during a trip of 5+

Continued from 55°N 25°E

Discussions regarding the location of the midpoint of Europe had always encountered two key problems: what are the limits of Europe and how we should calculate the centre of an irregular shape. While the latter question is most commonly answered with the concept of the centre of mass, the first problem remains unsolved – various geographers have different opinion on what exactly belongs to Europe. Of course the obvious border is the shore of the mainland, but what about islands? Does Cyprus belong to Europe or Asia? How should we deal with the archipelago of the Azores? And what about the eastern border – is the Ural River the actual limit of Europe?

Those questions led to designating many different points as the “centre of Europe”. Some of them gained more recognition, some remained local curiosity. The point 54°54′N 25°19′E in Lithuania gained support of French Institut Géographique National and was listed in the Guinness Book of World Records as the geographical centre of European continent. A quick calculation shows that basically the location was well chosen. In 2004 I visited Cabo da Roca in Portugal, the westernmost point of mainland Europe. Its longitude is about 9°30′W, so the distance to the midpoint would be some 35 degrees of longitude, hence the eastern border of Europe should run roughly at 60th degree east. And so it does – the Ural River flows through Magnitogorsk that lies at 59°02′E.

Anyway, regardless of the scientific correctness, the place is very nice and worth visiting. It is conveniently located near the A14 highway, some 25 km north of Vilnius. From the car park you go through a nice garden to a low hill with a white granite column topped with a golden crown. The inscription at the bottom of the column reads: “Pastatyta 2004 metais Lietuvai stojant į Europos Sąjungą” (Built in 2004 when Lithuania joined the European Union). There is also a large irregular block with the compass rose, geographic coordinates (54°54'N 25°19'E) and the caption “The geographical centre of Europe”. A line of flagpoles with national flags of EU members forms the background of the composition.

It was sunny and it got slightly warmer (+6 °C) so I had my second breakfast at one of the benches that formed a small amphitheatre. Then I visited the information centre where a very nice, young lady provided me with a lot of maps and leaflets and filled out a certificate to confirm my presence there. It was a weekday in October and there were no other visitors except me, but in the summer the place is frequently visited.

Just two kilometres north of the Centre of Europe lies another interesting geographical object – the Struve Geodetic Arc. It is a chain of triangulation survey points running roughly along the 26th meridian east from Hammerfest in Norway to the Black Sea for almost three thousand kilometres. It was set up in the 19th century by Friedrich Georg Wilhelm von Struve, professor of mathematics and astronomy at the Dorpat University (nowadays Tartu, Estonia) and the first director of the Pulkovo Astronomical Observatory (near St. Petersburg). The observation were carried out in the years 1816 to 1855 and resulted in establishing the exact size and shape of the Earth. The points of the triangulation chain were protected and marked by cairns, commemorative plaques or obelisks. In 2005, the Struve Arc was inscribed on the UNESCO World Heritage List.

The point that I visited was named Meškonys, after the name of the nearby village. Some 200 m away from the road, on a little hill there was a stone monument and a low white fence that surrounded an inspection chamber cover. Under the cover (as I learnt from the photographs) there was a stone with a hole filled with lead. Its centre, marked by a cross, was the actual survey marker. As I used to do at the confluence points, I took the pictures of the GPS and towards four cardinal points of the compass. In some way, the Struve Arc laid the foundation for today’s satellite navigation systems.

Continued at 55°N 26°E

Visit details:

• Time at the CP: 11:14 (EET)
• Coordinates: 54°54.399'N 25°19.200'E (54°54'24"N 25°19'12"E)
• GPS accuracy: 6 m
• GPS altitude: 166 m asl
• Temperature: 6 °C

My track (PLT file) is available here.

Polski

8 października 2010 -- Dyskusje na temat położenia środka Europy napotykały zawsze na dwa kluczowe problemy: jakie są granice Europy i w jaki sposób powinniśmy wyznaczać środek nieregularnej figury. O ile odpowiedzią na to drugie pytanie jest z reguły koncepcja środka ciężkości, o tyle pierwszy problem pozostaje nierozstrzygnięty – różni geografowie prezentują odmienne opinie o tym, co naprawdę należy do Europy. Oczywiście naturalną granicą jest brzeg stałego lądu, ale co z wyspami? Czy Cypr należy do Europy czy do Azji? Jaki powinniśmy traktować archipelag Azorów? I co ze wschodnimi krańcami – czy rzeka Ural jest rzeczywiście granicą Europy?

Te pytania prowadziły do wyznaczania wielu rozmaitych punktów jako „centrum Europy”. Niektóre z nich zyskiwały szersze uznanie, niektóre pozostawały lokalną ciekawostką. Punkt 54°54′N 25°19′E na Litwie uzyskał wsparcie francuskiego Institut Géographique National i został wymieniony w Księdze rekordów Guinnessa jako geograficzny środek kontynentu europejskiego. Szybki rachunek pokazuje, że zasadniczo miejsce zostało wybrane poprawnie. W 2004 r. odwiedziłem przylądek Cabo da Roca w Portugalii, najdalej na zachód wysunięty punkt lądu stałego Europy. Jego długość geograficzna wynosi ok. 9°30′W, zatem odległość do centrum to ok. 35 stopni długości, czyli wschodnia granica Europy powinna przebiegać w okolicach 60 stopnia długości wschodniej. I w istocie tak jest – rzeka Ural przepływa przez Magnitogorsk położony na 59°02′E.

W każdym razie, niezależnie od poprawności naukowej, miejsce jest bardzo ładne i warte odwiedzenia. Znajduje się w pobliżu drogi A14, ok. 25 km na północ od Wilna. Z parkingu idziemy przez ładny park na niewielkie wzgórze z białą, granitową kolumną zwieńczoną złotą koroną. Napis u podstawy kolumny informuje, że została ona zbudowana w roku 2004, gdy Litwa przystąpiła do Unii Europejskiej. Obok znajduje się głaz narzutowy z różą kompasową, współrzędnymi geograficznymi (54°54'N 25°19'E) i podpisem „Geograficzny środek Europy”. Rząd masztów z flagami państw Unii stanowi tło kompozycji.

Było słonecznie i zrobiło się odrobinę cieplej (+6 °C) pokrzepiłem się więc drugim śniadaniem na jednej z amfiteatralnie ustawionych ławek. Później odwiedziłem centrum informacyjne, gdzie bardzo miła pani zaopatrzyła mnie w liczne mapy i foldery oraz wypełniła certyfikat potwierdzający moją obecność w tym miejscu. Był październikowy piątek i oprócz mnie nie było żadnych innych odwiedzających, ale w sezonie miejsce cieszy się sporym zainteresowaniem.

Zaledwie dwa kilometry na północ od „Centrum Europy” znajduje się inny interesujący obiekt geograficzny – Południk Struvego. Jest to sieć punktów triangulacyjnych przebiegających w przybliżeniu wzdłuż 26° długości geograficznej wschodniej od Hammerfest w Norwegii aż do Morza Czarnego – łącznie o długości blisko trzech tysięcy kilometrów. Została utworzona w XIX w. przez Friedricha Georga Wilhelma von Struve, profesora matematyki i astronomii na uniwersytecie w Dorpacie (obecnie Tartu, Estonia) i pierwszego dyrektora obserwatorium astronomicznego Pułkowo (w pobliżu Sankt Petersburga). Pomiary były przeprowadzone w latach 1816 – 1855 i zakończyły się uzyskaniem bardzo dokładnych danych o rozmiarach i kształcie Ziemi. Punkty triangulacyjne zostały zabezpieczone i oznaczone kopczykami, tablicami pamiątkowymi czy obeliskami. W 2005 r. Południk Struvego został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Punkt, który odwiedziłem, nosi nazwę Meškonys, od nazwy pobliskiej wioski. W odległości ok. 200 m od drogi, na niewielkim wzgórzu znajduje się kamienny pomniczek i niski, biały płot, który otacza pokrywę włazu. Pod pokrywą (jak dowiedziałem się z fotografii) znajduje się kamień z wydrążeniem wypełnionym ołowiem. Jego środek, oznaczony krzyżem, był właściwym punktem pomiarowym. Jak zwykłem to czynić odwiedzając punkty przecięcia, tak i teraz wykonałem zdjęcia GPS-u i czterech stron świata. W pewnym sensie Południk Struvego położył podwaliny pod dzisiejsze systemy nawigacji satelitarnej.